EKONOMİZER NEDİR

           Bir kazandan bacaya verilmek üzere çıkan duman gazları genellikle kazan çalışma rejimi sıcaklığından 40 °C ile 80 °C daha yüksek olmaktadır. Kazan çalışma sıcaklığı ve buna bağlı olarak kazan duman gazı çıkış sıcaklığı yükseldikçe, duman gazları vasıtasıyla çevreye atılan enerji miktarı da artmaktadır. Bacadan atılan bu atık ısının bir kısmının geri kazanılması kazan veya sisteme verisini yükselterek yakıt tasarrufu sağlayacaktır. Ekonomizerler ısı, buhar veya güç üretim tesislerinde kazanlardan çıkarak bacaya verilen duman gazları üzerinde bulunan ısının bir bölümünü, bünyelerinde sirküle eden suya aktarmak suretiyle, geri kazanmak amacı ile kullanılırlar. Geri kazanılan bu ısı kazan besleme suyuna verileceği gibi, tesiste yıkama, banyo, ısıtma, vb. amaçlar için kullanılacak suya da verilebilir. Geri kazanılacak ısının hava veya bir gaza aktarılması söz konusu olduğunda ise hava ısıtıcılar kullanılabilir. Kazan duman gazı çıkış sıcaklığı, kazanın çalışma rejimine, kazanın bünyesel verimine, kazan-brülör uyumuna ve yakılan yakıt cinsine bağlı olarak belli bir büyüklükte olur. Ekonomizer gaz çıkış sıcaklığını ise, kullanılan yakıtın cinsi ve ısının aktarılacağı akışkanın çalışma koşulları belirler. Bir ekonomizerde geri kazanılabilecek ısının büyüklüğü kazan duman gazı çıkış sıcaklığına bağlı olduğu gibi duman gazının ekonomizerden çıkış sıcaklığına da bağlıdır. Ekonomizere giren ve çıkan duman gazları sıcaklıkları farkı ne denli büyük olursa geri kazanılan ısı, dolayısıyla verim artışıda o denli büyük olur. Ancak korozyona sebep olabilecek asit gazlarının yoğunlaşmasını önlemek için atık gazlarının sıcaklıklarının belli bir derecenin altına indirilemeyeceği göz önüne alınmalıdır. Bir ekonomizerde, doğalgaz ve benzeri gaz yakıtlı kazanlarda 140 °C, motorin, fuel oil ve kömür yakıtlı kazanlarda 220 °C ve daha büyük duman gazı sıcaklıklarından ekonomik olarak yararlanmak olanaklıdır. Bir duman gazı ısı geri kazanım sisteminde ulaşılabilecek baca gazı sıcaklığının minimum seviyesi, kullanılan yakıtın cinsine bağlıdır. Ekonomizer gaz çıkışı sıcaklığı fuel oil yakıtlı kazanlarda 180 °C, motorin yakıtlı kazanlarda 150 °C, doğal gaz ve LPG yakıtlı kazanlarda 110 °C kadar düşürülebilir.

            EKONOMİZERİN KULLANIM AMACI

            Kazanı terk eden duman gazlarının sıcaklığının kazandaki suyun doyma sıcaklığından yüksek olması ısı geçişi için şarttır. Isı geçişinin pratik ve ekonomik olarak makul seviyelerde olabilmesi için su ile duman gazı sıcaklıkları arasındaki fark günümüzde 50 °C ile 75 °C seviyelerinde olmaktadır. Bu durumda hiçbir önlem alınmazsa buhar kazanlarında duman sıcaklıkları 200 °C ile 350 °C arasında bir değerde dışarı atılmaktadır. Özellikle bazı tip kazanlarda bu baca sıcaklıkları çok yüksektir. Hâlbuki duman gazları asit yoğuşma sıcaklık değerlerine kadar soğutulabilir. Bu değer yakıtın kükürt içeriğine bağlıdır. Aradaki bu sıcaklık farkından faydalanabilmek ve enerji tasarrufu sağlamak için ekonomizer kullanılır.

            EKONOMİZERİN YARARLARI VE ÜSTÜN ÖZELLİKLERİ

            Kazan duman gazı çıkış sıcaklığı ve yakıt cinsine bağlı olarak, aynı kapasite için daha az yakıt harcanması veya aynı miktarda yakıt harcamı için daha fazla ısı üretimi gerçekleşir. Kazanılan ısının kazan besleme suyuna verilmesi halinde kazanın maksimum yüklerde dahi zorlanmadan çalışması, değişik yüklere daha iyi bir şekilde uyum sağlaması ve kazanın veriminin değişik yüklerde nispeten yüksek ve sabit kalması sağlanabilir. Optimal kapasitenin üstünde çalışan veya yapısı itibarıyla düşük verimli olan kazanlara ekonomizer ilavesi ile kazan kapasitesi ve verimi optimum düzeylere çıkabilir. Kızgın yağ kazanlarında baca gazı sıcaklığının çok yüksek olması baca kayıplarını arttırmaktadır. Ekonomizer ile maksimum tasarruf sağlamak mümkündür. Yüksek verimli kazanlarda, anlık ölçümlerde kazan verimi % 85 ile % 95 arasında olmaktadır. Ekonomizer kullanımı sayesinde işletme şartlarına bağlı olarak ortalama verim değeri % 30 mertebelerine kadar düşebilmektedir. Sanayi kazanlarında ekonomizer, planlama aşamasında %3-8 arasında tasarruf getireceği hesaplanan, uygulamada daha az faydası olacağı düşünülen bir yatırım unsurudur. Ekonomizer, bir tesiste sadece tasarruf unsuru değil aynı zamanda mevcut kapasiteyi arttıran bir ısı transfer yüzeyidir. Sisteme eklendiğinde yatırım tutarı sadece kendi bedeli kadardır. Ekonomizer, baca gazı sıcaklığını düşürdüğü için, baca gazında gereksiz yere bulunan fazla hava da soğutularak dışarı atılır. Bu şekilde hava fazlalık katsayısının artışından kaynaklanan kaybı önemli miktarda telafi edilir. İşletmede bulunan mevcut kazanın yetersiz kalması durumunda, ek kapasite ihtiyacı aşırı fazla değil ise ek kazan yatırımından ekonomizer sayesinde yatırım tutarı minimize edilebilir.