EKONOMIZER NEDIR
Bir kazandan bacaya verilmek üzere çikan duman gazlari genellikle kazan çalisma rejimi sicakligindan 40 °C ile 80 °C daha yüksek olmaktadir. Kazan çalisma sicakligi ve buna bagli olarak kazan duman gazi çikis sicakligi yükseldikçe, duman gazlari vasitasiyla çevreye atilan enerji miktari da artmaktadir. Bacadan atilan bu atik isinin bir kisminin geri kazanilmasi kazan veya sisteme verisini yükselterek yakit tasarrufu saglayacaktir. Ekonomizerler isi, buhar veya güç üretim tesislerinde kazanlardan çikarak bacaya verilen duman gazlari üzerinde bulunan isinin bir bölümünü, bünyelerinde sirküle eden suya aktarmak suretiyle, geri kazanmak amaci ile kullanilirlar. Geri kazanilan bu isi kazan besleme suyuna verilecegi gibi, tesiste yikama, banyo, isitma, vb. amaçlar için kullanilacak suya da verilebilir. Geri kazanilacak isinin hava veya bir gaza aktarilmasi söz konusu oldugunda ise hava isiticilar kullanilabilir. Kazan duman gazi çikis sicakligi, kazanin çalisma rejimine, kazanin bünyesel verimine, kazan-brülör uyumuna ve yakilan yakit cinsine bagli olarak belli bir büyüklükte olur. Ekonomizer gaz çikis sicakligini ise, kullanilan yakitin cinsi ve isinin aktarilacagi akiskanin çalisma kosullari belirler. Bir ekonomizerde geri kazanilabilecek isinin büyüklügü kazan duman gazi çikis sicakligina bagli oldugu gibi duman gazinin ekonomizerden çikis sicakligina da baglidir. Ekonomizere giren ve çikan duman gazlari sicakliklari farki ne denli büyük olursa geri kazanilan isi, dolayisiyla verim artisida o denli büyük olur. Ancak korozyona sebep olabilecek asit gazlarinin yogunlasmasini önlemek için atik gazlarinin sicakliklarinin belli bir derecenin altina indirilemeyecegi göz önüne alinmalidir. Bir ekonomizerde, dogalgaz ve benzeri gaz yakitli kazanlarda 140 °C, motorin, fuel oil ve kömür yakitli kazanlarda 220 °C ve daha büyük duman gazi sicakliklarindan ekonomik olarak yararlanmak olanaklidir. Bir duman gazi isi geri kazanim sisteminde ulasilabilecek baca gazi sicakliginin minimum seviyesi, kullanilan yakitin cinsine baglidir. Ekonomizer gaz çikisi sicakligi fuel oil yakitli kazanlarda 180 °C, motorin yakitli kazanlarda 150 °C, dogal gaz ve LPG yakitli kazanlarda 110 °C kadar düsürülebilir.
EKONOMIZERIN KULLANIM AMACI
Kazani terk eden duman gazlarinin sicakliginin kazandaki suyun doyma sicakligindan yüksek olmasi isi geçisi için sarttir. Isi geçisinin pratik ve ekonomik olarak makul seviyelerde olabilmesi için su ile duman gazi sicakliklari arasindaki fark günümüzde 50 °C ile 75 °C seviyelerinde olmaktadir. Bu durumda hiçbir önlem alinmazsa buhar kazanlarinda duman sicakliklari 200 °C ile 350 °C arasinda bir degerde disari atilmaktadir. Özellikle bazi tip kazanlarda bu baca sicakliklari çok yüksektir. Hâlbuki duman gazlari asit yogusma sicaklik degerlerine kadar sogutulabilir. Bu deger yakitin kükürt içerigine baglidir. Aradaki bu sicaklik farkindan faydalanabilmek ve enerji tasarrufu saglamak için ekonomizer kullanilir.
EKONOMIZERIN YARARLARI VE ÜSTÜN ÖZELLIKLERI
Kazan duman gazi çikis sicakligi ve yakit cinsine bagli olarak, ayni kapasite için daha az yakit harcanmasi veya ayni miktarda yakit harcami için daha fazla isi üretimi gerçeklesir. Kazanilan isinin kazan besleme suyuna verilmesi halinde kazanin maksimum yüklerde dahi zorlanmadan çalismasi, degisik yüklere daha iyi bir sekilde uyum saglamasi ve kazanin veriminin degisik yüklerde nispeten yüksek ve sabit kalmasi saglanabilir. Optimal kapasitenin üstünde çalisan veya yapisi itibariyla düsük verimli olan kazanlara ekonomizer ilavesi ile kazan kapasitesi ve verimi optimum düzeylere çikabilir. Kizgin yag kazanlarinda baca gazi sicakliginin çok yüksek olmasi baca kayiplarini arttirmaktadir. Ekonomizer ile maksimum tasarruf saglamak mümkündür. Yüksek verimli kazanlarda, anlik ölçümlerde kazan verimi % 85 ile % 95 arasinda olmaktadir. Ekonomizer kullanimi sayesinde isletme sartlarina bagli olarak ortalama verim degeri % 30 mertebelerine kadar düsebilmektedir. Sanayi kazanlarinda ekonomizer, planlama asamasinda %3-8 arasinda tasarruf getirecegi hesaplanan, uygulamada daha az faydasi olacagi düsünülen bir yatirim unsurudur. Ekonomizer, bir tesiste sadece tasarruf unsuru degil ayni zamanda mevcut kapasiteyi arttiran bir isi transfer yüzeyidir. Sisteme eklendiginde yatirim tutari sadece kendi bedeli kadardir. Ekonomizer, baca gazi sicakligini düsürdügü için, baca gazinda gereksiz yere bulunan fazla hava da sogutularak disari atilir. Bu sekilde hava fazlalik katsayisinin artisindan kaynaklanan kaybi önemli miktarda telafi edilir. Isletmede bulunan mevcut kazanin yetersiz kalmasi durumunda, ek kapasite ihtiyaci asiri fazla degil ise ek kazan yatirimindan ekonomizer sayesinde yatirim tutari minimize edilebilir. |
